Περιήγηση στα οινοποιεία της Χαλκιδικής
ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ
Γευσιγνωσία κρασιού στα οινοποιεία της Χαλκιδικής
Μια αξέχαστη οινική εμπειρία περιμένει τους λάτρεις του κρασιού στα οινοποιεία της Χαλκιδικής. Η Χαλκιδική, η χερσόνησος με τα τρία «πόδια» στη βόρεια Ελλάδα, φημίζεται για τον φυσικό της πλούτο και τις πανέμορφες παραλίες της. Λιγότερο γνωστό είναι το γεγονός ότι οι αμπελώνες και το κρασί της Χαλκιδικής δίνουν το δικό τους χρώμα στην παλέτα του οινικού χάρτη της Ελλάδας και των κρασιών της.
Ταξιδεύοντας από τη Θεσσαλονίκη, κατευθύνεσαι προς την Κασσάνδρα (το πρώτο πόδι της χερσονήσου), όπου οι αμπελώνες του Αγίου Παύλου κατηφορίζουν τις πλαγιές προς τη θάλασσα. Το καλοκαίρι, δροσίζονται από τη θαλασσινή αύρα και, το χειμώνα, προστατεύονται από τις ακραίες καιρικές συνθήκες. Στη Σιθωνία (το δεύτερο πόδι), οι κατάφυτες πλαγιές του Μελίτωνα φιλοξενούν αμπελώνες με 24 ποικιλίες σταφυλιού.
Στην Κεντρική Χαλκιδική, τα οινοποιεία της Αρναίας, χτισμένα στις καταπράσινες πλαγιές του όρους Χολομώντα, παράγουν φρουτώδη λευκά και σκουρόχρωμα, γεμάτα χαρακτήρα κόκκινα κρασιά. Η οινοπαραγωγική παράδοση της περιοχής είναι μακραίωνη, με αμπελώνες να καλλιεργούνται από την αρχαιότητα σε ιστορικούς οικισμούς, όπως η Μαραθούσα, η Μεγάλη Παναγιά και η Ιερισσός, κοντά στην Ουρανούπολη, πύλη προς το Άγιον Όρος.
Τέλος, στη χερσόνησο του Άθω, οι μοναχοί φτιάχνουν κρασί από τους αμπελώνες των μοναστηριών εδώ και πάνω από 1.000 χρόνια!
Σύγχρονα οινοποιεία Χαλκιδικής με παραδοσιακές ρίζες
Η Ένωση Οινοποιών Βορείου Ελλάδος έχει δημιουργήσει τον Δρόμο του Κρασιού της Χαλκιδικής, που περιλαμβάνει γευσιγνωσία κρασιού και ξεναγήσεις σε αμπελώνες βιολογικών οινοποιείων.
Θα έχεις την ευκαιρία να δεις από κοντά εγκαταστάσεις σύγχρονης οινοποιίας και να γνωρίσεις τους ανθρώπους πίσω από τις ετικέτες που αποκτούν διεθνή αναγνώριση. Ξεχωρίζουν τα κρασιά από τις πλαγιές του Μελίτωνα στη Σιθωνία, που φέρουν την ένδειξη Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ), ενώ όλα τα κρασιά της Χαλκιδικής και του Αγίου Όρους φέρουν την πιστοποίηση Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ).
Οι επισκέψεις στα οινοποιεία της Χαλκιδικής περιλαμβάνουν περιηγήσεις σε αμπελώνες και κελάρια, γευσιγνωσία κρασιών, ενώ συνοδεύονται από τα πιο φημισμένα τοπικά προϊόντα. Θα δοκιμάσεις κορυφαίες ελληνικές ποικιλίες σταφυλιού, όπως Ασύρτικο, Μαλαγουζιά, Ροδίτης, Ξινόμαυρο, Αγιωργίτικο, Μοσχάτο Αλεξανδρείας και, φυσικά, το Λημνιό, την αρχαιότερη ποικιλία του ελληνικού αμπελώνα, που μνημονεύει και ο Αριστοτέλης. Αν θες να ακολουθήσεις τα βήματά του, μπορείς να επισκεφθείς τη γενέτειρά του, τα Αρχαία Στάγειρα στην ανατολική Χαλκιδική.
Παράλληλα, οι διεθνείς ποικιλίες που καλλιεργούνται στους αμπελώνες της περιοχής περιλαμβάνουν τα Chardonnay, Sauvignon Blanc, Syrah, Merlot, Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc, Grenache και Petit Verdot, δημιουργώντας έναν συναρπαστικό συνδυασμό παράδοσης και καινοτομίας. Αν αγαπάς το καλό κρασί, τότε μια επίσκεψη στα οινοποιεία της Χαλκιδικής δεν μπορεί παρά να είναι μέρος των διακοπών σου.
*Σημείωση: Στην ενότητα Σχεδίασε παρακάτω θα βρεις προτεινόμενα επισκέψιμα οινοποιεία που προσφέρουν γευσιγνωσία κρασιού και οργανωμένες ξεναγήσεις σε αμπελώνες της Χαλκιδικής (τα οποία περιλαμβάνονται στον Δρόμο του Κρασιού της Χαλκιδικής)
ΕΜΠΝΕΥΣΟΥ
ΜΗ ΧΑΣΕΙΣ
Κοντά σε όλα σχεδόν τα οινοποιεία της Χαλκιδικής υπάρχουν πολιτιστικά αξιοθέατα που μπορείς εύκολα να εντάξεις στο πρόγραμμα των διακοπών σου.
Αρχαία Όλυνθος
Χτισμένη σε δύο λόφους ανάμεσα στις χερσονήσους της Κασσάνδρας και της Σιθωνίας, η Αρχαία Όλυνθος συνοψίζει την ιστορία της Χαλκιδικής. Το όνομά της πήρε από τον γιο του Στρύμονα, βασιλιά της Θράκης, και αρχικά κατοικήθηκε από τους Βοττιαίους τον 7ο π.Χ. αιώνα. Αφότου καταστράφηκε από τους Πέρσες το 479 π.Χ., αναπτύχθηκε και έγινε πρωτεύουσα του Κοινού των Χαλκιδέων, που ηγεμόνευε σε 32 πόλεις, όπως την Πέλλα, την κύρια πόλη της Μακεδονίας. Αυτό οδήγησε στην καταστροφή της Ολύνθου από το βασιλιά Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας γύρω στα 348 π.Χ., από την οποία η Όλυνθος δεν ανέκαμψε ποτέ. Στα ερείπιά της διακρίνεται ένα από τα καλύτερα δείγματα πολεοδομικού σχεδιασμού με τη χρήση του ιπποδάμειου συστήματος και κάποια από τα παλαιότερα μωσαϊκά δάπεδα που συναντώνται στην Ελλάδα. Τα περισσότερα ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο εκτίθενται στο τοπικό μουσείο του χωριού της Ολύνθου.
Πύργος Σάνη
Ο Πύργος Σάνη, στην κορυφή της χερσονήσου της Κασσάνδρας, είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά ιστορικά σημεία της Χαλκιδικής. Με την πάροδο των αιώνων έχει αλλάξει αρκετές ονομασίες, αρχικά ήταν γνωστός ως Πύργος Αγίου Γεωργίου. Σήμερα είναι επίσημα καταγεγραμμένος ως Πύργος Σταυρονικήτα, λόγω της σχέσης του με το Μετόχι της Μονής Σταυρονικήτα του Αγίου Όρους.
Οι ιστορικοί θεωρούν ότι αποτελούσε μέρος μιας μεγαλύτερης ακρόπολης που χτίστηκε για να προστατεύει την περιοχή από πειρατικές επιδρομές, εξού και η ευρύτερη ονομασία "Πύργος" για όλη την τοποθεσία. Αν και έχει ύψος 8 μέτρα, οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι ο τελευταίος όροφος του πύργου έχει χαθεί με τα χρόνια.
Σήμερα, ο Πύργος Σάνη αποκτά ξανά ζωή μέσα από τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που φιλοξενούνται κάθε καλοκαίρι στον περιβάλλοντα χώρο του, προσφέροντας μοναδικές εμπειρίες σε όσους επιλέγουν τη Χαλκιδική για τις διακοπές τους.
Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου
Ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μουσεία της Χαλκιδικής, με ευρήματα από τους προϊστορικούς έως τους ρωμαϊκούς χρόνους που ανακαλύφθηκαν στην ευρύτερη περιοχή. Η μόνιμη συλλογή περιλαμβάνει εκθέματα από την Όλυνθο (πήλινα ειδώλια και νομίσματα), την Καλλιθέα (τμήματα της οροφής του ιερού του Άμμωνος Διός), την Άκανθο (σύνεργα αλιείας, λύχνοι, κοσμήματα και αμφορείς) το Στρατώνι (ταφικές στήλες) και πολλά ακόμα. Εδώ, θα μάθεις πληροφορίες για την ιστορία της Χαλκιδικής και τη σύνδεση με το φιλόσοφο Αριστοτέλη.
Αρναία
Χτισμένη στους πρόποδες του όρους Χολομώντα, η Αρναία είναι ένα από τα ομορφότερα χωριά της Χαλκιδικής. Τα πάντα εδώ είναι αυθεντικά: λιθόστρωτα δρομάκια, μακεδονίτικη αρχιτεκτονική, τοπικά προϊόντα, όπως μέλι από μέλισσες που τρέφονται από το γειτονικό Δάσος Ταξιάρχη, μαρμελάδες και χυλοπίτες, πολύχρωμα χειροποίητα υφάσματα, καθώς και περίπου 30 πηγές γλυκού νερού γύρω από το χωριό.
Η Αρναία, παλαιότερα γνωστή ως Λιαρίγκοβη, υπήρξε ένα από τα 11 ιστορικά Μαντεμοχώρια, χωριά μεταλλωρύχων που, τον 18ο αιώνα, απολάμβαναν ειδικά προνόμια από τους Οθωμανούς, προσφέροντας ως αντάλλαγμα μέρος της παραγωγής αργύρου τους. Αυτή η ιστορική της κληρονομιά αποτυπώνεται ακόμη και σήμερα στην ταυτότητα του χωριού. Σημαντικά αξιοθέατα είναι ο ναός του Προφήτη Ηλία, με την εντυπωσιακή θέα προς το όρος Χολομώντα, αλλά και ο ναός του Αγίου Στεφάνου, ο οποίος καταστράφηκε από τους Οθωμανούς κατά την Επανάσταση του 1821 και αργότερα αναστηλώθηκε, αποτελώντας πλέον σημαντικό σημείο αναφοράς για την τοπική ιστορία.
Αρχαία Στάγειρα
Τα Αρχαία Στάγειρα ιδρύθηκαν τον 7ο αιώνα π.Χ. από αποίκους που προέρχονταν από το νησί της Άνδρου και βρίσκονται κοντά στο χωριό Ολυμπιάδα, στις ανατολικές ακτές της Χαλκιδικής. Η αρχαία πόλη είναι περισσότερο γνωστή ως η γενέτειρα του Αριστοτέλη. Στην αρχαιότητα, τα Στάγειρα ήταν μια ανεξάρτητη και ευημερούσα πόλη-κράτος που διατήρησε την αυτονομία της έως τους Περσικούς Πολέμους του 5ου αιώνα π.Χ. Κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, συμμάχησε διαδοχικά με τους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες, έως ότου κατακτήθηκε το 349 π.Χ. από τον βασιλιά Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας. Ο Φίλιππος ανοικοδόμησε την πόλη όταν ο γιος του, ο Μέγας Αλέξανδρος, έγινε μαθητής του Αριστοτέλη, που θεωρούνταν ο σπουδαιότερος Έλληνας φιλόσοφος της εποχής του. Αν και τα σωζόμενα τείχη ανήκουν κυρίως στη βυζαντινή περίοδο, οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως σημαντικά κατάλοιπα της αρχαίας ακρόπολης, όπως ερείπια κατοικιών, αγορών και δημόσιων χώρων, αλλά και τον εντυπωσιακό πύργο των Αρχαίων Σταγείρων.
Το Άλσος του Αριστοτέλη
Το Άλσος του Αριστοτέλη, περίπου μισή ώρα με το αυτοκίνητο από τα Αρχαία Στάγειρα, αποτελεί έναν ξεχωριστό χώρο αφιερωμένο στον μεγάλο φιλόσοφο. Στο κέντρο του δεσπόζει το άγαλμά του, ενώ ολόκληρο το πάρκο έχει σχεδιαστεί για να προσφέρει μια βιωματική εμπειρία που συνδυάζει τη γνώση με την ψυχαγωγία. Τα διαδραστικά εκθέματα βασίζονται στις αρχές των φυσικών φαινομένων που περιγράφει στο έργο του «Τα Φυσικά» και ενθαρρύνουν τον επισκέπτη να κατανοήσει βασικούς νόμους της φύσης μέσα από το παιχνίδι και την εξερεύνηση.
Ανάμεσά τους θα βρεις μια μεγάλη πυξίδα που δείχνει αποστάσεις και κατευθύνσεις διάσημων πόλεων του κόσμου, ένα τηλεσκόπιο στραμμένο προς τη θάλασσα με θέα τον κόλπο της Ιερισσού και τη χερσόνησο του Άθω, καθώς και έναν φακό που αποκαλύπτει την ενέργεια των φωτονίων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το πεντάφωνο – πέντε γρανιτένιες πλάκες που παράγουν νότες της αρχαίας πεντατονικής κλίμακας. Το πάρκο περιλαμβάνει επίσης οπτικά πειράματα, πρίσματα, σφαίρες αδράνειας, ηλιακό ρολόι, παραβολικά κάτοπτρα, έναν υδροστρόβιλο και το περίφημο "ξυπνητήρι του Αριστοτέλη". Ένα ιδανικό σημείο για οικογένειες, μαθητές και κάθε επισκέπτη που θέλει να συνδέσει τη φύση με τη φιλοσοφία και τις επιστήμες.
Πύργος Προσφορίου
Δίπλα στο λιμάνι της Ουρανούπολης στέκεται ο Πύργος Προσφορίου, ή Πύργος Ουρανούπολης, ο μεγαλύτερος και καλύτερα διατηρημένος πύργος της Χαλκιδικής. Χτίστηκε τον 14ο αιώνα από τους μοναχούς της Μονής Βατοπεδίου του Αγίου Όρους, ως βάση της Μονής Προσφορίου, που αποτελούσε μετόχι του Βατοπεδίου. Ο πύργος είναι επίσης γνωστός ως Πύργος των Λοχ, από το ζευγάρι του Σκωτσέζου και της Αυστραλής που έζησαν εκεί τη δεκαετία του 1930.
Στην κατασκευή του διακρίνονται επιρροές από διαφορετικές εποχές: η αρχική βυζαντινή φάση του 11ου και 12ου αιώνα και η οθωμανική φάση του 16ου αιώνα, κατά την οποία προστέθηκαν τρεις όροφοι. Το εσωτερικό, που διατηρείται σε ξύλινη κατασκευή, χρονολογείται από τον 19ο αιώνα.
Μονή Ζυγού
Η Μονή Ζυγού, γνωστή και ως Φραγκόκαστρο, είναι ένα από τα καλύτερα δείγματα αθωνικής αρχιτεκτονικής έξω από το Άγιο Όρος. Ιδρύθηκε στις αρχές του 10ου αιώνα και καταστράφηκε το 1198. Τα ερείπιά της (σε απόσταση περίπου 2 χλμ. από τα όρια του Αγίου Όρους) περιλαμβάνουν 11 πύργους που ανήκαν σε πεντάπλευρες οχυρώσεις και ένα μεγάλο καθολικό (εκκλησία), πράγμα που δείχνει ότι επρόκειτο για ένα από τα σημαντικότερα μοναστήρια της εποχής. Αφιερωμένο στον προφήτη Ηλία, το μερικώς αναστηλωμένο καθολικό περιλαμβάνει νωπογραφίες και μαρμάρινα δάπεδα.
Στα οινοποιεία Χαλκιδικής που προσφέρουν γευσιγνωσία κρασιού και ξενάγηση στους αμπελώνες περιλαμβάνονται τα εξής (με αποστάσεις από το Αεροδρόμιο Θεσσαλονίκης):
Μουδανιά (Νέα Προποντίδα)
- Οινοποιείο Τσάνταλη στον Άγιο Παύλο (30 χλμ., 25 λεπτά): Αμπελώνας με πανοραμική θέα και υπόγειο κελάρι με 2.000 και πλέον βαρέλια.
Χερσόνησος Σιθωνίας
- Domaine Porto Carras, Νέος Μαρμαράς (113 χλμ., 1 ώρα 40 λεπτά): Ο μεγαλύτερος βιολογικός αμπελώνας στην Ελλάδα.
Αρναία - Μαραθούσα – Μεγάλη Παναγιά
- Οινοποιείο Κλαούντια Παπαγιάννη στην Αρναία (65 χλμ., 1 ώρα 5 λεπτά): Επιλεγμένες γηγενείς και διεθνείς ποικιλίες σταφυλιού και σύγχρονες τεχνικές οινοποιίας.
- Κτήμα Λειβαδιώτη στη Μαραθούσα (58 χλμ., 1 ώρα 10 λεπτά): Η βιολογική καλλιέργεια, σε συνδυασμό με τη χαμηλή στρεμματική απόδοση και το σύγχρονο εξοπλισμό, έχουν ως αποτέλεσμα την παραγωγή οίνων υψηλής ποιότητας.
- Οινοποιείο Άκραθως στη Μεγάλη Παναγιά: Βιολογικός αμπελώνας με γηγενείς και ευρωπαϊκές ποικιλίες σταφυλιών στις ανατολικές πλαγιές του όρους Χολομώντα.
- Κτήμα – Οινοποιείο Ταραζάς στη Μεγάλη Παναγιά: Υπό διεύθυνση οινοποιών τρίτης γενιάς, ένας αμπελώνας σε υψόμετρο 450 μέτρων που παράγει εξαιρετικά κρασιά σε περιορισμένες ποσότητες.
- Domain Agrovision στην Ιερισσό: Ένα «μικρό Μπορντό», όπως λένε οι Ελληνογάλλοι ιδρυτές του, που η αγάπη τους για τη Χαλκιδική και το κρασί τούς οδήγησε να δημιουργήσουν το οινοποιείο.
Άγιον Όρος
Στο Άγιον Όρος υπάρχουν 12 επισκέψιμα οινοποιεία, όπως:
- Tsantali Vineyard στο Μετόχι Χρωμίτσας (Μονή Αγίου Παντελεήμονα) στο Άγιο Όρος (160 χλμ., 2 ώρες 30 λεπτά): Παραδοσιακή αθωνική οινοποιία, με θέα στη θάλασσα από τη λοφοπλαγιά.
- Μετόχι Μυλοπόταμος: Σύγχρονο οινοποιείο και εργοστάσιο εμφιάλωσης, χτισμένο με την παραδοσιακή αγιορείτικη αρχιτεκτονική στο μεγαλύτερο μετόχι της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας. Λέγεται ότι ο Άγιος Αθανάσιος φύτεψε τα πρώτα αμπέλια εδώ το 10ο μ.Χ. αιώνα.
- Hilandar Wines: Οινοποιείο έκτασης 170 στρεμμάτων εντός της Μονής Χιλανδαρίου το οποίο παράγει 120.000 φιάλες κρασιού ετησίως.
- Τα οινοποιεία της Χαλκιδικής που προσφέρουν γευσιγνωσία κρασιού και οργανωμένες ξεναγήσεις είναι ανοιχτοί όλο το χρόνο (κάποια κατόπιν κράτησης, οπότε μην αμελήσεις να επικοινωνήσεις από πριν).
- Η άνοιξη και το φθινόπωρο είναι οι καλύτερες εποχές για να απολαύσεις την επίσκεψή σου στο μέγιστο.
- Το φθινόπωρο, τα οινοποιεία της Χαλκιδικής βρίσκονται σε πλήρη παραγωγική λειτουργία, καθώς είναι η περίοδος της συγκομιδής των σταφυλιών. Ίσως, μάλιστα, σταθείς αρκετά τυχερός για να δεις και να συμμετέχεις στο πάτημα των σταφυλιών και την εμφιάλωση.
- Τον Απρίλιο και το Μάιο, θα δεις τους αμπελώνες της Χαλκιδικής να ζωντανεύουν ξανά, ίσως με τα πρώτα σταφύλια της χρονιάς να κάνουν την εμφάνισή τους.
- Φθινόπωρο
- Άνοιξη
- Καλοκαίρι
- Χειμώνας
- Θα χρειαστείς 2-5 ώρες για κάθε οινοποιείο της Χαλκιδικής, ανάλογα με το αν συμπεριλάβεις ξενάγηση στον αμπελώνα, το κελάρι και τη γευσιγνωσία κρασιού.
- Το ιδανικό διάστημα για να εξερευνήσεις τη Χαλκιδική είναι τουλάχιστον 5-7 ημέρες. Έτσι, θα έχεις τον χρόνο να συνδυάσεις επισκέψεις σε μερικά από τα οινοποιεία της περιοχής με πολιτιστικά αξιοθέατα και παραδοσιακά χωριά, ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες μπορείς να απολαύσεις και τις φημισμένες παραλίες.
- Στη Χαλκιδική υπάρχουν πάνω από 20 παραδοσιακά αποστακτήρια τσίπουρου, τα οποία εφοδιάζουν τα καταστήματα και τις ταβέρνες της περιοχής. Μπορείς οποιαδήποτε εποχή του χρόνου να επισκεφθείς ένα αποστακτήριο και να γνωρίσεις την παράδοση του τσίπουρου, που ανάγεται στον 14ο αιώνα.
- Στη Χαλκιδική οργανώνονται εκδηλώσεις με επίκεντρο το κρασί όλο τον χρόνο, όπως:
- Η ετήσια εκδήλωση γευσιγνωσίας οίνων και αποσταγμάτων ΒορΟινά, που διοργανώνουν σε Θεσσαλονίκη (και Αθήνα) οι Οινοποιοί Βορείου Ελλάδος.
- Η ετήσια εκδήλωση Ανοικτές Πόρτες, όπου μέλη των Οινοποιών Βορείου Ελλάδος ανοίγουν τις πόρτες τους στο κοινό για δωρεάν γευσιγνωσίες κρασιού και ξεναγήσεις σε οινοποιεία της Χαλκιδικής και την ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας.
