Οι θησαυροί του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης
Η κληρονομιά των 1000 χρόνων βυζαντινής επιρροής, που έχει διαμορφώσει την ταυτότητα της Θεσσαλονίκης, παρουσιάζεται μοναδικά στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού. Εκεί, μέσα από εκθέματα ανεκτίμητης ιστορικής αξίας, ο επισκέπτης ταξιδεύει στο παρελθόν: ταφικά αντικείμενα, αμυντικά συστήματα, θρησκευτικές εικόνες, πολύτιμα κειμήλια και άλλα τεκμήρια ζωντανεύουν τη μακραίωνη ιστορία της πόλης και του Βυζαντίου.
ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ
Το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης
Μια πόλη σαν ένα ανοιχτό υπαίθριο μουσείο: αυτή την αίσθηση θα αποκομίσεις όσο βρίσκεσαι για διακοπές στη Θεσσαλονίκη. Από τη στιγμή της ίδρυσής της, λίγο μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Θεσσαλονίκη μετρά περισσότερα από 2.000 χρόνια συνεχούς ιστορίας (ελληνιστικής, ρωμαϊκής, βυζαντινής, οθωμανικής και σύγχρονης).
Αν όμως υπάρχει μια εποχή που σφράγισε την ταυτότητά της περισσότερο από κάθε άλλη, είναι η βυζαντινή περίοδος, δηλαδή τα 1.000 χρόνια κατά τα οποία η Θεσσαλονίκη υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα πνευματικά, θρησκευτικά και διοικητικά κέντρα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης (ή αλλιώς Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης), ιδρύθηκε το 1913. Το 1994 στεγάστηκε στο εντυπωσιακό κτίριο που βλέπουμε σήμερα και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα μουσεία της Θεσσαλονίκης.
Περισσότερα από 11.500 τετραγωνικά μέτρα εκθεσιακού χώρου φιλοξενούν 11 θεματικές αίθουσες, αφιερωμένες στη μόνιμη έκθεση του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού. Σε αυτές παρουσιάζονται 3.190 επιλεγμένα αντικείμενα από μια συλλογή που αποτελείται από περισσότερα από 46.000 αντικείμενα, που προέρχονται από τη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας. Τα εκθέματα καλύπτουν όλες τις φάσεις της βυζαντινής περιόδου, από την πρώιμη έως τη μέση και τη μεταβυζαντινή εποχή, προσφέροντας στον επισκέπτη μια ολοκληρωμένη εικόνα.
Οι αίθουσες στο Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης είναι διατεταγμένες γύρω από μια ανοδική, ελικοειδή διαδρομή, δίνοντάς σου την ελευθερία να επιλέξεις τη σειρά περιήγησής σου. Καθώς εξερευνάς τον χώρο, θα συναντήσεις γλυπτά, τοιχογραφίες, ψηφιδωτά, εικόνες, επιγραφές, κειμήλια, βιβλία και αντικείμενα από την καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο.
Εξετάζοντας τις επιρροές που οδήγησαν στην άνθηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στην Ελλάδα, τα εκθέματα εκτείνονται από τον 2ο αιώνα μ.Χ. μέχρι τον 20ό αιώνα και δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στα γεγονότα που ακολούθησαν την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453.
Στα εκθέματα του Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης ξεχωρίζουν οι πλούσιες συλλογές νομισμάτων, σφραγίδων, αλλά και τα μικρά έργα τέχνης, ενώ ακολουθούν εντυπωσιακά γλυπτά και βυζαντινές εικόνες, ανάμεσά τους και έργα μερικών από τους σημαντικότερους αγιογράφους του 16ου και 17ου αιώνα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συλλογή ταφικής ζωγραφικής από τον 3ο έως τον 8ο αιώνα, η οποία θεωρείται η πλουσιότερη στην Ελλάδα. Το Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης διαθέτει επίσης σπάνια υφάσματα, χειρόγραφα και μια εντυπωσιακή συλλογή χαρακτικών του 18ου και 19ου αιώνα, καθιστώντας το έναν από τους σημαντικότερους μουσειακούς θεσμούς της χώρας.
ΕΜΠΝΕΥΣΟΥ
ΜΗ ΧΑΣΕΙΣ
Κορυφαία εκθέματα από τη μόνιμη συλλογή
Ναός, πόλη & κατοικία στο πρώιμο Βυζάντιο
Η γνωριμία σου με την ιστορία της πρωτοβυζαντινής (ή παλαιοχριστιανική) περιόδου της Θεσσαλονίκης (4ος–7ος αιώνας μ.Χ.) που ξεκινά με την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης το 330 μ.Χ. από τον Κωνσταντίνο τον Μέγα και τη μεταφορά της έδρας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ξεκινά στις αίθουσες 1 &2. Εδώ θα δεις εκθέματα που ενός παλαιοχριστιανικού ναού της εποχής αλλά και άλλα αντικείμενα της καθημερινής ζωής των ανθρώπων στις βυζαντινές πόλεις.
Ανάμεσα στα σημαντικότερα εκθέματα ξεχωρίζει μια ασημένια λειψανοθήκη του 4ου αιώνα μ.Χ., διακοσμημένη με ανάγλυφες παραστάσεις από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη στις τέσσερις πλευρές της. Η λειψανοθήκη αυτή προοριζόταν για τη φύλαξη ιερών λειψάνων μαρτύρων ή αγίων ή για τη φύλαξη ιερών αντικειμένων.
Στην Αίθουσα 11, ένα ακόμα εξαιρετικό εύρημα της οικιστικής ζωής του 5ου αιώνα στη Θεσσαλονίκη είναι ένα ψηφιδωτό που απεικονίζει τον νότιο άνεμο προσωποποιημένο σε άνδρα που φυσά μέσα σε ένα κοχύλι.
Ταφικά έθιμα και θρησκευτική κοσμοθεωρία
Η γνωριμία σου με τα ταφικά έθιμα και τις θρησκευτικές αντιλήψεις της βυζαντινής Θεσσαλονίκης ξεκινά στην Αίθουσα 3 του Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης, όπου θα δεις πώς ήταν οι τάφοι της εποχής, επιτύμβιες επιγραφές, αντικείμενα που συνόδευαν το νεκρό καθώς και εξαιρετικά σπάνιες ταφικές ζωγραφιές.
Ξεχωρίζει μια τοιχογραφία με σκηνή οικογενειακής νεκρικής λατρείας, στην οποία απεικονίζονται προσφορές και ύμνοι προς τιμήν των προγόνων, η οποία αποτελεί ένα σπάνιο και συγκινητικό τεκμήριο των αντιλήψεων για τη μεταθανάτια τιμή στη βυζαντινή εποχή.
Από την Εικονομαχία στη Λάμψη
Η Αίθουσα 4 είναι αφιερωμένη σε μια κρίσιμη περίοδο της βυζαντινής ιστορίας: τον 8ο έως τον 12ο αιώνα μ.Χ., η οποία περιλαμβάνει την περίοδο της Εικονομαχίας αλλά και την πολύ σημαντική μεσοβυζαντινή περίοδο. Η μεσοβυζαντινή περίοδος ξεχωρίζει καθώς τότε υπήρξε αναγέννηση των γραμμάτων, των τεχνών και της ελληνικής παιδείας και την ανάδειξη του βυζαντινού ουμανισμού και της οικουμενικής αντίληψης του Βυζαντίου. Μεταξύ των σημαντικότερων εκθεμάτων ξεχωρίζουν: Ένα εντυπωσιακό ζεύγος χρυσών περικάρπιων το οποίο διακοσμείται από 20 πλακίδια που εναλλάξ απεικονίζουν διαφορετικές παραστάσεις.
Ένα ακόμη έκθεμα που ξεχωρίζει είναι το χειρόγραφο τετραευάγγελο με εκκλησιαστικά αναγνώσματα της θείας λειτουργίας που αποτελείται από 325 περγαμηνές και ανήκε στην εκκλησία του Αγίου Αθανασίου Θεσσαλονίκης.
Οι δυναστίες του Βυζαντίου
Στην αίθουσα 5 του του Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης, μέσα από γενεαλογικά διαγράμματα, νομίσματα και αυτοκρατορικές σφραγίδες, θα γνωρίσεις τους Βυζαντινούς ηγεμόνες από την γέννηση του Βυζαντίου έως την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Εδώ θα δεις και το γενεαλογικό δέντρο του Ηρακλείου, του αυτοκράτορα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που κυβέρνησε από το 610-641 και πιστώνεται την εκδίωξη των Περσών από τη Μικρά Ασία.
Το βυζαντινό αμυντικό σύστημα
Η Αίθουσα 6 του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης είναι αφιερωμένη στα κάστρα, το απόλυτο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών. Μέσα από βίντεο και εκθέματα θα μάθεις για τα διάφορα κάστρα της Μακεδονίας, με πιο χαρακτηριστικό εκείνο της Ρεντίνας. Ο στόχος της συλλογής είναι να αναδειχθεί η λειτουργία ενός βυζαντινού κάστρου, τόσο εντός όσο και εκτός των τειχών, και ο ρόλος του κατά τις παρατεταμένες περιόδους πολέμου. Παράλληλα, η έκθεση φωτίζει πτυχές της καθημερινής ζωής μέσα στα κάστρα, περιλαμβάνοντας και σπάνια δείγματα βυζαντινής τέχνης που σχετίζονται με αυτά.
Το λυκόφως του Βυζαντίου
Στο επίκεντρο της Αίθουσας 7 βρίσκεται η υστεροβυζαντινή περίοδος (1204–1453), μια εποχή ραγδαίας πνευματικής και καλλιτεχνικής ανάπτυξης στη Θεσσαλονίκη, παρά τη σταδιακή παρακμή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Στην έκθεση παρουσιάζονται έργα τέχνης από Σλάβους γείτονες της Ελλάδας, καθώς και από μοναστήρια του Αγίου Όρους και της Θεσσαλονίκης. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει μια τοιχογραφία από το Καθολικό της Μονής Βλατάδων, ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της πόλης. Ιδιαίτερη θέση κατέχει και η εικόνα του Χριστού Παντοκράτορα του 14ου αιώνα, όπου ο Χριστός απεικονίζεται να ευλογεί με το δεξί χέρι και να κρατά ανοιχτό ευαγγέλιο, παράσταση χαρακτηριστική του τρούλου στις βυζαντινές εκκλησίες.
Συλλογή χαρακτικών
Η συλλογή χαρακτικών στην Αίθουσα 8 του Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης περιλαμβάνει περισσότερα από 200 χαρακτικά έργα από τον 18ο έως τον 19ο αιώνα, καθώς και οκτώ αυθεντικές χαραγμένες πλάκες από ξύλο και χαλκό. Τα χαρακτικά απεικονίζουν πανοραμικές απόψεις μοναστηριών και αποτέλεσαν το κύριο μέσο επικοινωνίας των μοναστηριών με τον έξω κόσμο. Επίσης, διανέμονταν στους πιστούς ως «ευλογία», με σκοπό να τους παρακινήσουν να στηρίξουν οικονομικά τα ιερά ιδρύματα μέσω προσκυνήματος. Ορισμένες από τις εικόνες αποτελούν τα μοναδικά σωζόμενα παραδείγματα του είδους τους, καθιστώντας τη συλλογή ιστορικά πολύτιμη.
Οι βυζαντινές εικόνες
Βυζαντινές εικόνες θα συναντήσεις σε πολλές από τις αίθουσες του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης , όμως η Αίθουσα 9 συγκεντρώνει 146 εικόνες από τα τέλη του 14ου έως και τον 19ο αιώνα, οργανωμένες με βάση τη χρονολογία, την καλλιτεχνική τους αξία και τις σχολές μεταβυζαντινής αγιογραφίας που εκπροσωπούν. Το υπόλοιπο της αίθουσας φιλοξενεί 1.314 αντικείμενα από μια ιδιωτική συλλογή, με ευρήματα που χρονολογούνται από την προϊστορική εποχή έως τον 19ο αιώνα, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή τέχνη.
Η βυζαντινή κληρονομιά μετά την Άλωση
Το ταξίδι σου στο Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης στην ιστορία του Βυζαντίου στη Θεσσαλονίκη ολοκληρώνεται στην Αίθουσα 10, με εκθέματα που χρονολογούνται από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 έως τον 19ο αιώνα. Η αίθουσα αναδεικνύει την πολιτιστική κληρονομιά του Βυζαντίου μέσα από έργα τέχνης που αντιπροσωπεύουν τις σχολές ζωγραφικής των περιοχών της Ελλάδας υπό οθωμανική και ενετική κατοχή, καθώς και χαρακτικά που απεικονίζουν τη νέα εικαστική γλώσσα που υιοθέτησε η Ορθόδοξη Εκκλησία τον 17ο αιώνα. Εκτίθενται, επίσης, λειτουργικά βιβλία, δείγματα αργυροχοΐας και εκκλησιαστικής χρυσοκεντητικής, τα οποία μαρτυρούν τη συνέχεια της βυζαντινής τέχνης και παράδοσης στους μεταγενέστερους αιώνες.
GET PLANNING
Πώς να πας στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης;
- Μπορείς να φτάσεις στο Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης από την πλατεία Αριστοτέλους είτε περπατώντας κατά μήκος της παραλίας είτε μέσω του κεντρικού εμπορικού δρόμου της πόλης, της οδού Τσιμισκή (1,6χλμ, 20λεπτά). Εναλλακτικά, μπορείς να πάρεις τα εξής λεωφορεία: το 33 (Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης), το 12 ή το 39 (Στρατηγείο, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης) και τα 5,6 (Δημαρχείο).
Ποια είναι η ιδανικότερη εποχή για διακοπές στη Θεσσαλονίκη;
- Η Θεσσαλονίκη είναι ιδανικός προορισμός διακοπών οποιαδήποτε εποχή του χρόνου ή για ενδιάμεση στάση όσο εξερευνάς τη γύρω περιοχή.
- Αξίζει να αποφύγεις τους πιο ζεστούς μήνες και να εξερευνήσεις την πόλη την άνοιξη, τις αρχές και τα τέλη του καλοκαιριού και το φθινόπωρο.
Ποιο είναι το ωράριο λειτουργίας του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης;
- Το Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης είναι ανοιχτό στο κοινό όλο τον χρόνο. Τα ωράρια λειτουργίας και άλλες πληροφορίες για το μουσείο θα τα βρεις εδώ.
- Φθινόπωρο
- Άνοιξη
- Καλοκαίρι
- Χειμώνας
Πόσο διαρκεί μια επίσκεψη στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης;
- Θα χρειαστείς περίπου 2-3 ώρες για να περιηγηθείς στη μόνιμη έκθεση. Αν θέλεις να εμβαθύνεις περισσότερο σε άλλες συλλογές, θα πρέπει να διαθέσεις περισσότερο χρόνο.
- Στο μουσείο λειτουργούν και εργαστήρια (κεραμικής, πέτρας, χαρτιού, ψηφιδωτού κ.λπ.) στα οποία μπορείς να συμμετάσχεις.
Πόσο κοστίζει το εισιτήριο για το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης;
- Τα απλά εισιτήρια κοστίζουν €8 και τα μειωμένα €4.
Περισσότερες πληροφορίες θα βρεις εδώ
- Το Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης διαθέτει καφέ, πωλητήριο και βιβλιοπωλείο.
- Είναι πλήρως προσβάσιμο σε άτομα με κινητικές αναπηρίες και διαθέτει ηχητικές και απτικές ξεναγήσεις για επισκέπτες με προβλήματα όρασης.
- Το μουσείο διαθέτει τακτικές εποχικές συλλογές.
This experience has been road-tested by Discover Greece, including sending international journalists to live the experience for themselves. Here are some of their highlights:
“For history lovers – or on rainy days – you can start your day from the Archaeological Museum and the Museum of Byzantine Culture.”
- Isabella Fischer, Nürnberger Nachrichten
Full article (German)
