Απόλαυσε και εσύ μια θεατρική παράσταση στην Αθήνα, την πόλη που επινόησε το θέατρο.

Εσένα ποιο είναι το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό όταν σκέφτεσαι την Αθήνα; Σίγουρα η Ακρόπολη, το αιώνιο σύμβολο της πόλης από το Χρυσό Αιώνα του Περικλή (5ος αιώνας πΧ). Ή ίσως οι ιδέες και τα φιλοσοφικά διδάγματα του Πλάτωνα και του Σωκράτη; Πόσο πιθανό είναι όμως να σκεφτείς το θέατρο; Στην Ελλάδα αγαπάμε το θέατρο και η Αθήνα είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ιστορία του θεάτρου, αφού εδώ γεννήθηκε και έκανε τα πρώτα της βήματα αυτή η μορφή τέχνης. Σήμερα η πόλη συνεχίζει την ισχυρή θεατρική της παράδοση με κλασσικές και σύγχρονες παραγωγές, οι οποίες αποτελούν καθημερινότητα για τους Αθηναίους αλλά μπορούν να αποτελέσουν και κορυφαία εμπειρία για τους επισκέπτες της πόλης. Πάμε να κάμουμε μαζί μια αναδρομή στην ιστορία του θεάτρου στην Αθήνα. 

Η θεατρική σκηνή της Αθήνας 

Οι κύριες θεατρικές σεζόν στην Αθήνα είναι η άνοιξη/καλοκαίρι και το φθινόπωρο/χειμώνας, με πάνω από 50 παραστάσεις θεατρικών έργων που κυμαίνονται από το κλασικό αρχαίο ελληνικό δράμα μέχρι διασκευές ευρωπαϊκών δημιουργών όπως ο Σαίξπηρ και ο Ίψεν (μερικές με αγγλικούς υπέρτιτλους).

Οι χώροι είναι η μισή εμπειρία, με το Εθνικό Θέατρο που θεωρείται ένα από τα πιο όμορφα κτίρια της Αθήνας (αφού παραγγέλθηκε ως Βασιλικό Θέατρο από τον βασιλιά Γεώργιο Α' και σχεδιάστηκε από τον θρυλικό αρχιτέκτονα Ερνστ Τσίλερ στα τέλη του 19ου αιώνα), το Θέατρο Πορεία (ένα σύγχρονο highlight) και το εμβληματικό θέατρο Παλλάς κοντά στην πλατεία Συντάγματος. Συνολικά υπάρχουν περισσότερες από 70 θεατρικές αίθουσες σε όλη την Αθήνα, καθώς και άλλοι εμβληματικοί πολιτιστικοί χώροι που ανεβάζουν θεατρικές παραστάσεις. Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, η Στέγη Ιδρύματος Ωνάση και το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών διαθέτουν φανταστικές θεατρικές αίθουσες που ανεβάζουν θεατρικές παραστάσεις. Και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για το πολιτιστικό αποκορύφωμα του καλοκαιριού: Το Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, με επικές παραγωγές στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού και σε άλλους χώρους στην Αθήνα και στο θρυλικό θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου (2 ώρες από την Αθήνα με αυτοκίνητο). 

Όλα (συμπεριλαμβανομένων των ειδικά κατασκευασμένων θεάτρων) ανεβάζουν έργα με αγγλικούς υπέρτιτλους - αν και θα πρέπει να ψάξετε τα προγράμματα στις επίσημες ιστοσελίδες για λεπτομέρειες. Αλλά αυτό που κάνει την επίσκεψη σε ένα θέατρο της Αθήνας μια πραγματικά μοναδική εμπειρία είναι ότι, ενώ παρακολουθείτε ένα έργο, συνειδητοποιείτε ότι το κάνετε στην πόλη όπου ξεκίνησαν όλα.

Το αρχαίο δράμα γεννιέται στην Αθήνα

Οι ρίζες του θεάτρου στην Αθήνα εντοπίζονται από την αρχαϊκή περίοδο (7ος και 6ος αιώνας π.Χ.) με τις λατρευτικές γιορτές προς τιμή του θεού Διονύσου (θεό της γονιμότητας, του κρασιού και του γλεντιού). Κατά τις διονυσιακές τελετές οι αρχαίοι Έλληνες τραγουδούσαν το «διθύραμβο», ένα είδος ύμνου στο θεό που βασιζόταν σε αυτοσχεδιασμούς. Αυτοί οι ύμνοι έγιναν γρήγορα οι αγαπημένοι του κοινού και οι κορυφαίοι του χορού θεωρούνται σήμερα οι πρώτοι ηθοποιοί του κόσμου. Αυτή η νέα μορφή παράστασης που εισήχθη στο ευρύ κοινό και κέρδισε γρήγορα δημοτικότητα οπότε εκτιμάται ότι κατά τον 6ο αι π.Χ , την εποχή που ηγέτης της Αθήνας ήταν ο Πεισίστρατος, θεμελιώθηκε το θέατρο του Διονύσου στη νότια πλαγιά της Ακρόπολης (θεωρείται το πρώτο θέατρο στον κόσμο), στο οποίο διεξάγονταν τα Μεγάλα Διονύσια. 

Στο πλαίσιο αυτής της γιορτής γίνονταν αγώνες για την ανάδειξη της καλύτερη τραγωδίας (με θέματα βγαλμένα από  τις ιστορίες των θεών και των μύθων). Το 534 π.Χ. βρίσκουμε σε έναν από αυτούς τους διαγωνισμούς την πρώτη καταγεγραμμένη νίκη του Θέσπη, του πιο δημοφιλούς καλλιτέχνη της εποχής του. 

Ο Θέσπις ήταν αυτός ο οποίος εισήγαγε την καινοτομία του υποκριτή καθώς πρόσθεσε ένα νέο μέλος ο οποίος υποκρινόταν (= αποκρινόταν) στους του χορού. Λέγεται ότι ήταν ο πρώτος που εμφανίστηκε στη σκηνή παίζοντας τον δικό του χαρακτήρα (συχνά αυτοσχεδιαστικά) και όχι την ιστορία που αφηγούνταν αποκλειστικά ο χορός, ο οποίος στο αρχαίο ελληνικό θέατρο ήταν ο κύριος αφηγητής. Εκμεταλλευόμενος την επιτυχία του, ο Θέσπις έκανε περιοδείες, μεταφέροντας κοστούμια, μάσκες και άλλα σκηνικά σε όλη τη χώρα με μια άμαξα που την έσερναν άλογα. 
 

Το θέατρο γίνεται ευρύτερα γνωστό 

Τα πάντα στο σημερινό θέατρο προέρχονται από την αρχαιότητα. Η ίδια η λέξη, θέατρο, αρχικά σήμαινε «σύνολο θεατών» και αργότερα πήρε τη σημασία του τόπου διεξαγωγής και του ίδιου του θεάματος. Και η τραγωδία προέρχεται από το «τράγος» -από τη λατρεία του Διονύσου, ο οποίος τυπικά αναπαρίστατο με μια ομάδα σατύρων- και την «ωδή» που σημαίνει τραγούδι.

Μετά την επινόηση του Θέσπιδος, η αρχαία τραγωδία κατά τον 5ο αι πΧ εμπλουτίζεται και έτσι έχουμε την κορύφωση του πλούτου της με τα έργα των μεγάλων τραγωδών της αρχαιότητας του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη και στη συνέχεια τη γέννηση της αττικής κωμωδίας από τον Αριστοφάνη (4ος αι πΧ). Μάλιστα, κατά τον 4ο αιώνα π.Χ., το Θέατρο του Διονύσου στην Αθήνα μπορούσε να φιλοξενήσει 17.000 θεατές, κάτι το οποίο δείχνει τη ραγδαία άνθιση του θεάτρου στην πόλη. 

Εν τω μεταξύ, ένα τρίτο είδος αρχαίου ελληνικού δράματος, τα σατυρικά έργα (που πήραν το όνομά τους από τους σάτυρους του Διονυσίου). Παρουσιάζονταν κατά τη διάρκεια της διονυσιακής γιορτής μετά από ένα σύνολο τριών τραγωδιών, ήταν συχνά τολμηρά με θέματα εμπνευσμένα από τη φύση και τη γονιμότητα) και ήταν εξαιρετικά δημοφιλή. 

Η κληρονομιά του αρχαίου θεάτρου 

Οι Ρωμαίοι συνέχισαν την κληρονομιά του αρχαίου ελληνικού θεάτρου και τον 1ο και 2ο αιώνα μ.Χ. με θεατρικές παραστάσεις που συχνά προσανατολίζονταν περισσότερο σε θέματα σχετικά με την πολιτική και την ιδέα της πόλης και του κράτους. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου χτίστηκε το Ωδείο Ηρώδου Αττικού, το οποίο εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ως ένας από τους εμβληματικούς θεατρικούς χώρους της Αθήνας.

Κατά τους επόμενους αιώνες, ωστόσο, η βυζαντινή και η οθωμανική περίοδος επέφεραν την παρακμή του θεάτρου ως μορφή τέχνης στην Ελλάδα, με εξαίρεση την Κρήτη και τα Επτάνησα τον 16ο αιώνα, τα οποία βρίσκονταν υπό ενετική κυριαρχία. 

Το αρχαίο ελληνικό θέατρο, ωστόσο, αποδείχθηκε πρόδρομος της θεατρικής τέχνης, καθώς άνθισε στην Ευρώπη, με την Ιταλία να διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο κατά την Αναγέννηση και την περίοδο του ρομαντισμού, επηρεάζοντας με τη σειρά της τη Γαλλία, την Ισπανία και την Αγγλία. Τα κινήματα του ρεαλισμού, του εξπρεσιονισμού και του νατουραλισμού ακολούθησαν ως φυσική εξέλιξη.

Η Αθήνα εξελίσσεται σε θεατρικό κόμβο 

Για την Ελλάδα, η ιστορία ξαναρχίζει μετά την επανάσταση του 1821 κατά των Οθωμανών και, μόλις η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του νεογέννητου ελληνικού κράτους, το θέατρο άρχισε να ανθίζει και πάλι στον τόπο όπου γεννήθηκε. 

Καθώς η πόλη ευημερούσε στα τέλη του 19ου αιώνα, το ελληνικό θέατρο οργανώθηκε καλύτερα και σε αυτό συνέβαλλαν δημιουργικές μορφές όπως σε συγγραφείς, ηθοποιοί και σκηνοθέτες. Έτσι αρχίζουν σιγά-σιγά να ιδρύονται οι μεγάλες θεατρικές σκηνές καθώς και το ορόσημο της θεατρικής τέχνης, το Βασιλικό Θεάτρο (χτίστηκε μεταξύ 1895-1901 και μετονομάστηκε σε Εθνικό Θέατρο μετά την ανακαίνισή του τη δεκαετία του 1930) το οποίο έθεσε τις βάσεις για την αλματώδη ανάπτυξη του θεάτρου στην Ελλάδα με νέα ρεύματα και πρακτικές. Ο 20ός αιώνας (ιδίως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο) βρήκε λοιπόν την Αθήνα με ένα σημαντικό αριθμό θεατρικών συγγραφέων και δραματουργών. Μερικοί από τους πρεσβευτές αυτής της νέας εποχής για το θέατρο (19ος και 20ος αι.) οι οποίοι συνετέλεσαν στην άνθιση του θεάτρου στην Αθήνα αλλά και στην Ελλάδα συνολικά ήταν ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο Σπύρος Μελάς, ο Παντελής Χορν, ο Άγγελος Τερζάκης, ο Κάρολος Κουν και ηθοποιοί όπως η Κυβέλη, η Μαρίκα Κοτοπούλη, ο Αιμίλιος Βεάκης, η Κατίνα Παξινού και αργότερα ο Δημήτρης Χορν , ο Αλέξης Μινωτής, η Έλλη Λαμπέτη και η Μελίνα Μερκούρη. 

Μέχρι σήμερα, νέοι σκηνοθέτες και ηθοποιοί συνεχίζουν μια ισχυρή παράδοση που ξεκίνησε πριν από δυόμισι και πλέον χιλιετίες και η Αθήνα συνεχίζει πλέον αδιάκοπα να είναι κοιτίδα του θεάτρου, ειδικά αν σκεφτούμε ότι διαθέτει πάνω από 70 θέατρα (χειμερινά και θερινά), φιλοξενεί το μεγαλύτερο θεατρικό event του καλοκαιριού το Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου ενώ κάθε θεατρική σεζόν της πόλης κλείνει με πάνω από 50 παραστάσεις. Το ρεπερτόριο των αθηναϊκών σκηνών ποικίλει, από αρχαίους συγγραφείς μέχρι κλασσικά ή σύγχρονα ευρωπαϊκά και ελληνικά έργα, με την ευρηματικότητα των καλλιτεχνών να δίνει διαφορετική διάσταση σε κάθε παράσταση. 

Με άλλα λόγια, το θέατρο στην Αθήνα είναι από μόνο του μια μοναδική εμπειρία που κρατάει από τον 6ο αι πΧ μέχρι και σήμερα

Θέατρο στην Αθήνα: μια μοναδική εμπειρία 

Υπάρχουν τόσο πολλοί λόγοι για να παρακολουθήσεις μία θεατρική παράσταση στην Αθήνα (ειδικά σε αρχαίο θέατρο). Η εμπειρία του θεάτρου στον τόπο που το γέννησε δεν μπορεί να λείπει από τη λίστα των πιο σημαντικών to-dos που έχεις στη λίστα σου!

11 must εμπειρίες για τις διακοπές σου στην Αθήνα