Girit için yemek rehberi

Girit’te ne yenir: Yerel ürünler 

Girit'in konuklarına cömertçe sunduğu yerel ürünlerin arasında zeytinyağı kadar özüne sahip çıkan başka bir şey yoktur. Yerlilerin neden bu kadar uzun ömürlü olduğunu merak ediyorsanız (antioksidan açısından zengin), aileleri ve toplulukları özellikle hasat zamanında bir araya getirir ve her şeyden önce tadına doyum lezzetliyle haklı bir üne sahiptir. Kendine saygısı olan her Giritli hane, bir şişe ya da bir kutu yerel zeytinyağı olmadan kendisini biraz eksik hissedecektir.

Şaşırtıcı bir şekilde 30 milyon ağaç ve Girit'in ekilebilir arazisinin üçte ikisinin zeytin üretimine ayrıldığı söyleniyor. Ve çoğu sızma zeytinyağıdır.

Girit zeytinyağının neden Yunanistan'daki diğer zeytinyağlarına benzemediğinin sırrını açıklayan zeytinyağı tadımı ve örnekler sunan, ziyaret edebileceğiniz çok sayıda zeytin presi var.

Yıl boyunca sebze ekimi ve yetiştirme

Adanın yerlisiyle Girit yemekleri hakkında konuşursanız eğer size tüm yerel ürünlerin özel olduğunu söyleyecektir. Sebzeler bezelye, kuşkonmaz, kabak, fava (bölünmüş bezelye) ve diğer bakliyatlar ilkbaharın ilk günlerinden itibaren; Mayıs ayından itibaren fasulye, biber, patlıcan, salatalık ve rezene; yaz boyunca domates, patates, kabak ve bamya; sonbahara doğru havuç, brokoli, pancar, karnabahar, ıspanak ve kış ayında avokado mevsimlerle uyumlu bir şekilde yetişir. Ve bu sadece anlık bir görüntüdür. 

Sürpriz yapmaktan asla vazgeçmeyen bir ada. Örneğin, ekmek ve makarnada kullanımı ile popülaritesi artan keçiboynuzu unu üretimi sağlayan keçiboynuzu ağaçları güney Akdeniz'deki en büyük doğal ormanı oluşturur.

Meyve ağaçlarından dağ yeşilliklerine 

Meyveye gelince… sadece güneş ışığı değil, aynı zamanda Chania'daki (Hanya) Maleme'den PDO (Korumalı Menşei İsmi) portakallar, Rethymno'daki Gerakari'den kirazlar, Lassithi platosundan elmalar, incir, üzüm, dikenli armut ile manzara ve toprak lezzetlere katkıda bulunur. Adını siz koyun... Girit Yunanistan'da yapısına özgün biçimde muz ve mango üretimi gerçekleştirir. Yetiştirme, ihracat için yeterince büyük bir ölçekte veya bir ev ya da restoran için sadece bir meyve ve sebze toprak parçası olabilir.

Bu arada, yabani yeşillikler (horta) yüzyıllardır Girit usulü diyetin esas malzemesi olarak yer alıyor ve sadece karmaşık tatları (acı, tatlı, cevizli…) için değil, aynı zamanda sağlığa faydaları (vitamin ve kalsiyum açısından zengin) için de tüketiliyor. Bir tarlada çalışan yerliyi görürseniz, adaçayı, kekik ve keklik otu gibi yabani yeşillikler veya otlar için yiyecek arayacaktır. Pancar yeşillikleri, hardal yaprakları, karahindiba yaprakları, geyik otu, stamnagathi (bir tür hindiba) ve daha bir düzine yeşillik, Girit yemeklerinin veya lezzetli eşliklerin odak noktası haline gelir, soldurulur ve zeytinyağı ve bir tutam limondan başka bir şeyle servis edilmez.

Aynı biçimde dağ kekiği yemeklere bu kadar derinlik kazandırırken, Yunanistan'daki en iyi kekikli ballardan bazılarını üreten arılar için de aynı derecede etkileme gücüne sahiptir.

Et ve süt ürünleri 

Geleneksel olarak az tüketilmesine rağmen, Girit'te ev ve festival yemeklerinde ete - özellikle kuzu, ama aynı zamanda keçi, domuz ve tavuk - gösterişle ikram edilerek yer verilir. Sığır eti yemekleri daha azdır, ancak sofrada önemli bir role sahiptir.

Yamaçta dolaşırken göreceğiniz koyun ve keçilerden elde edilen ana ürün peynir ve yoğurttur. Girit peynirlerinin kralı sert, sarı ve baharatlı graviera Kritis Yunanistan'ın her yerinde popülerdir. Zeytin, domates ve şarap ile ekmek veya meze ile yenebilir.

Girit peynirleri şaşırtıcı derecede çeşitlidir. Myzithra (ricotta'ya benzer bir peynir), xynomyzithra (kelimenin tam anlamıyla ekşi myzithra), Chania’dan (Hanya) pichtogalo ve Sitia'dan xigalo (hem yumuşak, hem sürülebilir hem de keskin tada sahip), anthotyro, kefalotyri, malaka, tirozouli... liste böylece devam ediyor. Şarküteri ve süpermarket tezgahındayken denemek için birkaç tane peynir isteyin.

Pek çok Girit yemeğine eşsiz bir tat veren gizli bir süt ürünü var: Sade tereyağına benzeyen ve geleneksel olarak koyun veya keçi kremasından yapılan staka. Geleneksel Girit mutfağının tereyağı kullanması kadar yakın.

Yeni tariflere ilham veren geleneksel işlenmiş etler

Son olarak, bilindiği gibi soğuk et olarak allantika var. Dağ otları, zeytinyağı ve sirke ile marine edilmiş ve ardından tütsülenmiş tuzlu domuz bonfile olarak synglina ve apaki öne çıkıyor. Bir zamanlar mutfak şöminelerine asılır soğuk kış aylarında onları korumak için yavaşça tütsülenirdi (geleneksel Girit evlerinde tek ısı kaynağıdır). Bunları kasaplarda, süpermarketlerde ve Chania (Hanya), Heraklion (Kandiye), Rethymno ve Agios Nikolaos'taki en modern restoranların bazılarında yaratıcı yeni yemeklere ışık veren malzemeler olarak bulabilirsiniz.

Girit’te ne yenir: Popüler yerel yemekler ve tatlılar

Pastitsio, musakka, souvlaki, keftedes (köfte), tzatziki ve horiatiki (Yunan salatası) tabii ki, tüm Yunan favorilerinizi tavernalarda ve restoranlarda bulacaksınız ancak yerel Girit mutfağıyla tanıştıktan sonra başka bir şey sipariş etmeyi belki de düşünmeyeceksiniz bile. Aşağıda çoğu tavernada bulunan bazı klasikler bulunmaktadır.

• Dakos salatası 

Koukouvagia (baykuş) olarak da bilinen dakos, Girit'in en bilinen salatasıdır. Yumuşatılmış arpa peksimet (paximadi) yatağı cömertçe doğranmış domates ve ufalanmış feta beyaz peynir veya myzithra peyniri ile doldurulur ve kekik ile tatlandırılır. Dakos salatanız zeytinli olabilir veya olmayabilir, ancak bol sızma zeytinyağı ile taçlandırılacaktır.

• Sebze bazlı yemekler

Hortopitakia, yabani yeşillikler, soğan, rezene, zeytinyağı ve tipik olarak myzithra peyniri (Girit çevresinde farklı çeşitlerini bulabilecek olsanız da) ile doldurulmuş küçük kare turtalardır ve kalitsounia da myzithra ile birlikte küçük peynirli bir turtadır. Ekstra tatlı bir dokunuş için servis yapılmadan önce üzerinde bal gezdirilebilir. Bu arada, maratopitler rezene ile doldurulmuş ince, yuvarlak gözleme benzeri turtalardır. Ve boureki, patates, kabak (veya kış aylarında balkabağı), myzithra ve nane katmanlarından oluşan bir Chania (Hanya) spesiyalitesidir.

• Salyangoz

Girit'te salyangozları severler ve çok sayıda pişirme, sofraya servis etme yöntemleri vardır. Favori bir yemek chochlioi boubouristi telaffuzu zor olduğu kadar lezzetlidir. Salyangozlar zeytinyağı, biberiye ve sirke ile yüzü aşağı bakacak şekilde tavada kızartılır (boubouristi yerel dilde yüzü aşağı dönük anlamına gelir). Haşlanmış yabani yeşillikler ise genellikle son dokunuşu ekler.

• Makarna ve buğday bazlı yemekler

Girit'te çok sayıda makarna çeşidi bulacaksınız, ancak geleneksel olarak Giritli ev kadınları tarafından yapılan bir çeşidi denemek istiyorsanız, skioufichta makarounia tavsiyemizdir. Un ve su katılır, yoğrulur ve uzun, ince sosis şeklinde yuvarlanır. Ardından kesilerek başparmak büyüklüğünde bukleler haline getirilir, tuzlu suda kaynatılır ve sadece staka (arıtılmış tereyağı) ve rendelenmiş kefalotyri veya antotiro peyniri (veya belki biraz kızarmış sosis veya apaki) ile servis edilir. Yapımı basit ve tamamen lezzetlidir. Bir başka klasik Girit tadı da xinohondros'tur (ekşi sütlü veya yoğurtlu fermente edilmiş bulgur, çorba haline getirilir). Sütü korumanın en eski yöntemlerinden biridir ve bir zamanlar başlıca yazlık köy yemeğiydi.

• Gamopilafo (Düğün pilavı)

Et yemeklerine geçmeden önce Girit'in en ünlü eşlikçisi olan gamopilafo (düğün pilavı) var. Hakkında öyle şaşırtıcı derecede karmaşık bilgiler yok… sadece et suyunda pişirilmiş, yeterince baharatlanmış (ama çok fazla değil) ve bol miktarda staka tereyağı ile tamamlanmış pirinç. Ama tadı, memnuniyetle gözlerinizi kapatmanızı sağlar. Düğünlerde ve şenliklerde (bol etli) servis edilir ama restoran ve tavernalarda da bulabilirsiniz.

• Girit et yemekleri

Kreatotourta (adından da anlaşılacağı gibi etli turta), haşlanmış ve kemikten alınan, ardından bir hamur işi tabağı üzerine peynirlerin bir kombinasyonu (örneğin, anthotyro, xynomyzithra ve graviera) ile katmanlanan keçi veya kuzu etidir. Nane, baharat, staka ve et stoklarının bir kısmı, turta bir pasta kapağı ile kapatılmadan ve fırınlanmadan önce eklenir. Tsigariasto arni veya katsiki, cömert miktarda yağda hafifçe pişirilen kuzu veya keçidir (ismi çıkardığı cızırtılı sesten gelir), özünden hiçbir şey kaybetmeden yumuşamasını sağlar. Bu arada, arni stamnagathi, Girit'in en sevilen yeşilliklerinden birisiyle pişirilmiş kuzu etidir (yukarıya bakın). Girit'in en ünlü et yemeklerinden biri olan antikristo, kuzu veya keçinin bütün tarafları tahta bir sopayla mızraklanır ve hafifçe pişirilirken saatlerce odun ateşinin yanında (ama asla bitmez) asılı kalır. Bir dağ festivalinde açık hava ateşinin etrafına daire şeklinde yerleştirilmiş antikristo katları kadar birkaç bardak rakıya layık bir manzara olamaz.

• Girit tatlıları

Girit yemekleri ziyafetinizi sonlandırmak için klasik tatlılar seçenek olarak sunulabilir. İlk sırada kalitsounia lichnarakia var. Yukarıdaki kalitsounia peynirli turtalarını hatırlayacaksınız ve elbette peynir (myzithra) içeren pasta cenneti parçaları da. Ama bunlara tarçın aromalı hamur işi ve peynirin içine karıştırılmış bal ile tatlı bir dokunuş verilir. Geleneksel olarak Paskalya'da tüketilir ve insanda adeta bağımlılık hissi uyandırır. Bu yüzden onları tüm yıl boyunca bulabilirsiniz. Bal ile tatlıya dönüştürülen bir diğer peynir bazlı turta (ve bir nane etkisi), güney Girit'teki Sfakia'dan gelen küçük kreplere benzeyen sfakianes pites. Festival tatlılarına geçilirken kserotigana, tarçınla karıştırılmış şeker ve bal şurubuna batırılmadan önce hafifçe kızartılmış ve kıyılmış cevizle servis edilen ince hamur işi spiralleridir. Loukoumades lokumlar (Girit'e özel olmasa da) puflar ve donutlar arasında bir yerdedir. Bol miktarda bal ve fındık katılarak yenir. Birçok Yunanlı için çocukluğun tadı diyebiliriz.

Girit'te ne içilir: Rakı/Tsikoudia ve yerel şaraplar

Tsikoudia (veya rakı), Girit yiyecek ve içecekleri ile ilk tanışmanız olabilir. Ülkenin her yerinde Yunanlılar için tsipouro demek üzüm hasadından arta kalan damıtılmış prina (ezilmiş üzümler, kabuklar ve tohumlar) demektir. Ama Girit'te likör tsikoudia veya raki adıyla anılır. Yunanistan'ın diğer yerlerindeki bazı çeşitlerin aksine, asla anason ile kokmaz.

Tsikoudia, misafirlerini yerlilerin evlerinde ağırlıyor, deniz kenarında gün batımı mezelerine eşlik ediyor, köy kahvelerinde yerlilerin şakalarına katılıyor ve dağ köylerinde şarkıların içerisinde insan duygularına anlam yüklüyor. Ayrıca bir içki fabrikasını ziyaret ederek tadına bakabileceğiniz damıtma işlemi (rakokazana) için toplulukları bir araya getiriyor. Bakır fıçılar bugünlerde daha modern olabilir, ancak Giritlilerin en sevdikleri ateş suyunu yapmadaki damıtma süreci ve coşkusu değişmedi.

Yerel şarapları keşfetmek

3000-1450 yılları arasında gelişen Girit uygarlığı (Avrupa'nın en eskisi), Minosların saraylarındaki buluntular, Girit'te binlerce yıldır şarap yaptıklarını ve bağcılığın Orta Çağ'da Venedik egemenliği altında örgütlendiğini kanıtlıyor. Ancak Girit şaraplarının uluslararası itibarının artması, daha çok Girit şarap üreticilerinin mahsulünün bilgi birikimine ve modern bağcılık tekniklerine borçludur.

Yaz aylarında Ege rüzgarları tarafından serinletilen ve kışın dağlar tarafından korunan Cabernet Sauvignon, Syrah ve Sauvignon Blanc gibi Avrupa'nın temel ürünleri Girit'in kireçtaşı toprağında ve tepelik arazide (bazı üzüm bağları 800-900 metre yüksekliğe kadar) büyümekte sorun yaşamaz. Girit şaraplarını gerçek anlamda ilginç yapan şey, şarap üreticilerinin beyaz Vidiano ve kırmızı Liatiko (en yaygın üzümler) gibi yerel çeşitlerin yanı sıra Vilana, Kotsifali, Mandilari ve Thrapsathiri (genellikle harmanlanmış) ve Yunanistan'ın diğer yerlerinde bulunan, deniz ürünleri veya yaz mezeleri için mükemmel olan gevrek beyazlar üreten Assyrtiko gibi popüler üzümlere bağlılığıdır.

Girit şaraplarının (hacimce) yaklaşık üçte ikisi, Knossos'un güneydoğusundaki yolda, PDO (Korumalı Menşei İsmi) düzeyinde ad-Archanes (kırmızılar) ve Peza (beyazlar ve kırmızılar) içeren yol üzerinde Dafnes (kırmızılar) güneybatı Phaistos ve Malvasia Handakas'a doğru - Candia (beyazlar) her iki rotada da bulunan Kandiye bölgesinden gelir. Heraklion’un (Kandiye) şarap rotalarını takip etmek, şüphesiz Girit'te yemek ve şarap severler için yapılacak en iyi şeylerden birisidir.

Girit'te nerede tatil yapıyor olursanız olun, bağ bulmak için çok uzağa gitmenize gerek yok. Batı Girit'te kalan Chania (Hanya) yemek ve şarap faaliyetlerini keşfetmeye meraklıysanız, şehirden çok uzakta olmayan (Apokoronas köylerini keşfetmek için mükemmel) ve Rethymno'da (2018 Avrupa Şarap Şehri olarak adlandırılır) aile tarafından işletilen  Arkadi, Geropotamos ve Psiloritis gibi üzüm bağları vardır. Lassithi (Doğu Girit'te) ziyaret edilecek çok sayıda üzüm bağı bulunan başka bir bölge Sitia'ya ev sahipliği yapmaktadır. Kendine saygısı olan her yemek meraklısı, en az birisini ziyaret etmeden Girit'ten ayrılmayacaktır.

Girit'te yapılacak unutulmaz şeyler aşk listeniz