Μόλις ανακαλύψεις τι μπορείς να κάνεις στις διακοπές σου στην Καβάλα και τη Θάσο, θα νιώσεις την επιθυμία να επιστρέφεις ξανά και ξανά σε αυτό τον μαγικό προορισμό της βόρειας Ελλάδας που συνδυάζει τόσο μοναδικά βουνό και θάλασσα. Εμείς θα σε βοηθήσουμε σε αυτό, δίνοντάς σου ένα λόγο παραπάνω: μόλις 40 χιλιόμετρα από την Καβάλα βρίσκεται το Παγγαίο όρος, το οποίο προσφέρει πολλές και διαφορετικές δραστηριότητες όλο το χρόνο, ενώ είναι ιδανικό για μονοήμερες αποδράσεις από την Καβάλα. Γιατί να προγραμματίσεις και εσύ μια τέτοια απόδραση; Για να ανακαλύψεις χωριά και οινοποιεία, παραδοσιακές τέχνες και τοπικά προϊόντα, τέλειο φαγητό και συναρπαστικές πεζοπορίες. Φημισμένο για τη λατρεία του Διονύσου και τα ορυχεία αργύρου και χρυσού στην αρχαιότητα, το Παγγαίο όρος φιλοξενεί γραφικά ορεινά χωριά και πυκνά δάση οξιάς, πλατάνου, ελάτης και καστανιάς. Με άλλα λόγια, είναι ιδανικό για όσους θέλουν να ανακαλύψουν ένα πανέμορφο, σχεδόν ανεξερεύνητο τοπίο της Ελλάδας.
* Μπορείς να πας στην Καβάλα οδικώς από Θεσσαλονίκη (2 ώρες) ή με αεροπλάνο από Αθήνα και άλλες ευρωπαϊκές πόλεις τους καλοκαιρινούς μήνες (οπότε πραγματοποιούνται απευθείας πτήσεις).
Γνώρισε οινοποιεία που κρύβουν αρχαία μυστικά
Η πρώτη σου απόδραση από την Καβάλα επιβάλλεται να είναι σε αμπελώνες του Παγγαίου όρους, μιας και εδώ λατρευόταν κάποτε ο θεός του κρασιού και του γλεντιού, Διόνυσος. Αν δεν το γνώριζες ήδη, η παράδοση παραγωγής κρασιού γύρω από την Καβάλα εντοπίζεται στα αρχαία χρόνια, με τα ίχνη πατήματος σταφυλιών κοντά στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων να είναι τα παλαιότερα στην Ευρώπη. Οι οινοποιοί της Βόρειας Ελλάδας έχουν δημιουργήσει μάλιστα το δρόμο του κρασιού του Διονύσου, στον οποίo συπεριλαμβάνονται αμπελώνες του Παγγαίου Όρους, όπως η Βιβλία Χώρα και το Οινοποιείο Νίκου Λαζαρίδη που έχουν δημιουργήσει λαμπερή διεθνή φήμη και συνέβαλαν στο να αποκτήσουν τα κρασιά του Παγγαίου Όρους καθεστώς Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης.
Η ονομασία Βιβλία Χώρα προέρχεται από την ονομασία που έδωσαν στην περιοχή οι αρχαίοι Έλληνες, οι οποίοι συνέχισαν τις οινοπαραγωγικές μεθόδους των Φοινίκων. Εκείνοι, αποσκοπώντας στα ορυχεία χρυσού και αργύρου, έφεραν μαζί τους μια ποικιλία αμπέλου με την ονομασία Βιβλία άμπελος. Οι σημερινοί αμπελώνες στο όρος Παγγαίο παράγουν ελληνικές ποικιλίες σταφυλιών όπως το Ασύρτικο, ο Ροδίτης, η Μαλαγουζιά και το Μοσχάτο, καθώς και ευρωπαϊκές σταθερές ποικιλίες όπως το Chardonnay, το Merlot, το Syrah κ.ά. Εννοείται πως προτείνουμε εκτός από περιήγηση σε αμπελώνα να κάνεις και γευσιγνωσία κρασιών-είναι μια εμπειρία που θα κάνει τις διακοπές σου στην Καβάλα ακόμα πιο μοναδικές.
Ανακάλυψε τα μυστικά του χωριού Μουσθένη
Η επόμενη κοντινή απόδραση από την Καβάλα έχει προορισμό τα χωριά του Παγγαίου όρους. Ξεκινάμε από την πανέμορφη Μουσθένη (μόλις 40 λεπτά με το αυτοκίνητο από την Καβάλα). Και μόνο η είσοδος στο χωριό είναι μια εμπειρία από μόνη της, αφού θα αντικρύσεις και στις δύο πλευρές του ποταμού τοξωτές γέφυρες να ενώνουν τα σπίτια (χτίστηκαν από τους μάστορες της πέτρας της Ηπείρου). Περπατώντας στη Μουσθένη, θα νιώσεις σα να μεταφέρεσαι σε έναν άλλο κόσμο, γεμάτο νερόμυλους και πηγές με κρύο νερό όλο το χρόνο, και μια ατμοσφαιρική κεντρική πλατεία. Με μόνιμο πληθυσμό περίπου 1.000 κατοίκων και αρχιτεκτονικά «κοσμήματα» όπως το Παλιό Τουρκικό Σχολείο (αναζήτησε την αραβική επιγραφή) και το Λαογραφικό Μουσείο, το τελευταίο που θα σκεφτείς είναι πως βρίσκεσαι 20 χιλιόμετρα από τη θάλασσα.
Η εξόρμηση από την Καβάλα στην «Μουσθένη» είναι γεμάτη εκπλήξεις, για παράδειγμα όσο αφορά στο φαγητό: εδώ θα βρεις κυριολεκτικά τα πάντα, από ταβέρνες που σερβίρουν τοπικά πιάτα μέχρι ένα εστιατόριο λίγο έξω από το χωριό (Bostani Gastronomy) που σερβίρει εκλεπτυσμένη μεσογειακή κουζίνα με πιάτα όπως σούπα μανιταριών βελουτέ με λάδι τρούφας και κολοκυθοανθούς γεμιστούς με φέτα, πέστο και κάστανα.
Tip: Λίγο έξω από τη Μουσθένη, οι Τρύπες της Παναγίας μοιάζουν με εισόδους σπηλαίων, αλλά πιστεύεται ότι είναι αρχαίες σήραγγες εξόρυξης. Ο θρύλος λέει ότι οδηγούν στο μοναστήρι της Παναγίας της Εικοσιφοινίσσης στην άλλη πλευρά του Παγγαίου όρους.
Διάλεξε το αγαπημένο σου τυρί στις ντόπιες φάρμες
Εδώ θα σου πούμε για ένα ακόμα απόλυτο must όσο βρίσκεσαι ακόμα σε αυτή την απόδραση από την Καβάλα: Πριν φύγεις από την Μουσθένη, δοκίμασε όσα περισσότερα τοπικά προϊόντα μπορείς. Ελαιόλαδο, τσίπουρο, αμυγδαλωτά και χειροποίητα ζυμαρικά... ό,τι κι αν βρεις στα τοπικά καταστήματα, σίγουρα θα το λατρέψεις. Όμως το επόμενο στολίδι στην εξόρμησή σου από την Καβάλα δίνει και κάτι παραπάνω, αφού σου επιτρέπει να γνωρίσεις και τους ανθρώπους (και τα ζώα) που βρίσκονται πίσω από τα τοπικά προϊόντα. Η οικογενειακή φάρμα Μουσθένης (ακριβώς νότια του χωριού) εκτρέφει αιγοπρόβατα εδώ και τρεις γενιές, φτιάχνοντας από το γάλα τους νόστιμα τυριά και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Την ίδια αγάπη και φροντίδα που υπάρχει στην εκτροφή των ζώων θα τη γευτείς και στην τυροκομία της φάρμας (στο κατσικίσιο τυρί, τη γραβιέρα, το καλαθύρι και το κασέρι). Το αγρόκτημα προσφέρει πρωινό και μεσημεριανό, καθώς και ξενάγηση στους χώρους φύλαξης των ζώων (αγαπημένη δραστηριότητα για παιδιά) και μια παρουσίαση των βιώσιμων τεχνικών εκτροφής τους. Και αν δεν τρελαίνεσαι για τυριά, μην ανησυχείς-το αγρόκτημα παράγει επίσης μαρμελάδες (φράουλα, ροδάκινο, δαμάσκηνο, κεράσι), chutneys (κρεμμύδι, ντομάτα), βότανα και μπαχαρικά (ρίγανη, δυόσμο, δάφνη, δεντρολίβανο) και χειροποίητο τραχανά.
Εξερεύνησε το γεμάτο τρεχούμενα νερά χωριό Μεσορόπη
Τι άλλο να κάνεις όταν βρεθείς για διακοπές στην Καβάλα; Ακόμα μια κοντινή απόδραση σε ένα άλλο χωριό, μόλις 4χλμ από τη Μουσθένη, λίγο ψηλότερα στις πλαγιές του Παγγαίου όρους. Ακριβώς εκεί θα βρεις τη Μεσορόπη, με την παραδοσιακή μακεδονική αρχιτεκτονική στα σπίτια και τα αρχοντικά του 19ου αιώνα και το όμορφο 200 ετών καμπαναριό της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, ενώ θα ακούσεις το τρεχούμενο νερό καθώς περνάς από νερόμυλους και διασχίζεις γέφυρες (η γέφυρα του Κλωθορίου είναι η πιο διάσημη). Εμείς προτείνουμε να περιπλανηθείς στο χωριό με την ησυχία σου, διαλέγοντας το καφενείο ή την ταβέρνα που θα καθίσεις στην πλακόστρωτη πλατεία.
Εναλλακτικά μπορείς να βρεις ένα παγκάκι γύρω από το χωριό για πικνίκ. Αν είσαι λάτρης του κρέατος, είναι βέβαιο ότι θα μπεις στον πειρασμό να δοκιμάσεις ένα από τα πιάτα κρεατικών της ταβέρνας (όλα τοπικής προέλευσης) ή σαλιγκάρια σε κόκκινη σάλτσα. Για κάτι ακόμα πιο ξεχωριστό, τι θα έλεγες για το μπουτίκ ξενοδοχείο που σερβίρει βραβευμένη γκουρμέ κουζίνα σε ένα παραδοσιακό παλιό πέτρινο σπίτι; Βλέπεις-σε περιμένουν πολλές γαστρονομικές -και όχι μόνο- εμπειρίες στο Παγγαίο όρος.
Γνώρισε έναν ντόπιο παραγωγό τέταρτης γενιάς
Η κοντινή σου απόδραση από την Καβάλα είναι η τέλεια ευκαιρία για να γνωρίσεις καλύτερα διάσημα ντόπια προϊόντα. Κοντά στη Μεσορόπη, μπορείς για παράδειγμα να ανακαλύψεις τα μυστικά ενός από τα πιο θρεπτικά ελληνικά superfoods, που δεν είναι άλλο από το ταχίνι. Κοντά στην εκκλησία του Τιμίου Προδρόμου θα βρεις την οικογενειακή μονάδα παραγωγής Φλώρος, στην οποία για τέσσερις πλέον γενιές καβουρδίζουν τους σπόρους του σουσαμιού με τον παραδοσιακό τρόπο και φτιάχνουν το αγαπημένο ταχίνι. Το μυστικό -όπως θα μάθεις όταν την επισκεφθείς- είναι να επιλέγεται ολόκληρο βιολογικό σουσάμι (μη αποφλοιωμένο, με το εξωτερικό του περίβλημα). Στη συνέχεια, οι σπόροι ψήνονται με ξύλο οξιάς και αλέθονται σε πέτρινο μύλο ψυχρής έκθλιψης. Η χαμηλή θερμοκρασία διατηρεί τα φυσικά έλαια του σουσαμιού και ενισχύει γευστικά το ταχίνι, το οποίο συχνά αναφέρεται ως το καλύτερο στην Ελλάδα. Σίγουρα θα απολαύσεις αυτή την γνωριμία με τη διαδικασία παραγωγής και πάνω απ’ όλα με την ιστορία της οικογένειας, η οποία αγόρασε τον πρώτο από τους τέσσερις νερόμυλους το 1880.
Συμβουλή: Η οικογένεια Φλώρου παράγει επίσης χαλβά και μέλι. Και αν ψάχνεις για ψωμί για να κάνεις κοντά στο χωριό πικνίκ, υπάρχουν μερικά αρτοποιεία κοντά που φτιάχνουν φανταστικά προζύμια.
Απόλαυσε μια ειδυλλιακή πεζοπορία στο βουνό
Ναι, καλά κατάλαβες. Αυτή η εξόρμηση από την Καβάλα περιλαμβάνει και δραστηριότητες στη φύση… Με τόσο πυκνό δάσος (και τόσο φαγητό), είναι βέβαιο ότι θα θέλεις να περπατήσεις. Από πάνω σου βρίσκονται οι κορυφές του Παγγαίου όρους Δίκορφο ή Τρίκορφο (1.940μ.), Βόσκος (1.858μ.), Μάτι (1.956μ.) και Αυγό (1.835μ.), με καταφύγια που απολαμβάνουν οι τολμηροί πεζοπόροι του Ορειβατικού Συλλόγου Καβάλας. Δε χρειάζεται πάντως να είσαι ένας από αυτούς για να απολαύσεις αυτή την εμπειρία, υπάρχουν χαλαρωτικά μονοπάτια και στις χαμηλότερες πλαγιές. Το μονοπάτι της Μεσορόπης ξεκινά μέσα από το χωριό. Κατευθύνεται πάνω από γέφυρες και περνά μέσα από δάσος μέχρι να καταλήξει στους καταρράκτες της Μεσορόπης μετά από περίπου 1 ώρα. Το καλοκαίρι, μπορείς να απολαύσεις μια βουτιά στη φυσική πισίνα, όπου καταλήγουν οι καταρράκτες. Από εδώ το μονοπάτι συνεχίζει να ανεβαίνει στο βουνό (σε απόσταση 2 ωρών βρίσκονται κάποιες σπηλιές) και καταλήγει στο καταφύγιο του Ορειβατικού Συλλόγου Καβάλας στα 1.650μ, κοντά στην κορυφή Αυγό.
Μια άλλη πεζοπορία ξεκινάει πάνω από την Παλιά Αυλή (λίγο πάνω από το χωριό Αυλή). Περίπου 150μ πάνω από την εκκλησία του μικρού οικισμού υπάρχει ένα μονοπάτι που διασχίζει τον δασικό δρόμο και σου επιτρέπει να απολαύσεις πλήρως το δάσος με τις οξιές, τα πλατάνια, τα έλατα και τις καστανιές. Για να φτάσεις στο καταφύγιο του Ορειβατικού Συλλόγου θα χρειαστεί να κάνεις μια ανηφορική πεζοπορία 3,5-4 ωρών (το καταφύγιο Χατζηγεωργίου είναι πιο μακριά).
Συμβουλή: Για μεγαλύτερες πεζοπορίες στο Παγγαίο Όρος, ρώτησε τους ντόπιους για τις καιρικές συνθήκες και για το πώς μπορείς να βρεις οδηγό και να διαμείνεις σε ένα από τα λειτουργούντα καταφύγια.
Νιώσε κατάνυξη σε ναούς και μοναστήρια του Παγγαίου όρους
Η τελευταία από τις αναζωογονητικές αποδράσεις σου από την Καβάλα στο βουνό (οι κάτοικοί του κάποτε λάτρευαν το Διόνυσο πριν προσηλυτιστούν πρώτοι στο Χριστιανισμό), είναι να επισκεφθείς τα μοναστήρια. Υπάρχουν δεκάδες μοναστήρια στο όρος Παγγαίο που είναι ανοιχτά για τους επισκέπτες μέχρι τη δύση του ηλίου. Ορισμένα είναι πολύ ξεχωριστά και αξίζει να τα αναζητήσεις τόσο για το αρχιτεκτονικό και ιστορικό τους ενδιαφέρον, όσο και για την κατανυκτική τους ατμόσφαιρα. Η Ιερά Μονή της Αναλήψεως, στα 950μ. στις βόρειες πλαγιές του Παγγαίου όρους, διαθέτει μια κυκλική κεντρική εκκλησία και πανοραμική θέα στον κάμπο των Σερρών. Οι μοναχές εδώ ασχολούνται με την αγιογραφία και το χρυσοκέντητο εργόχειρο, καθώς και με την παρασκευή χειροποίητων ζυμαρικών, κομπόστας και άλλων προϊόντων που μπορείς να αγοράσεις.
Εν τω μεταξύ, η κύρια εκκλησία της Ιεράς Μονής Παναγίας Εικοσιφοίνισσας είναι από τα μέσα του 19ου αιώνα, αλλά ιδρύθηκε τον 5ο αιώνα μ.Χ. (γεγονός που την καθιστά ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια στην Ελλάδα). Διαθέτει υπέροχες τοιχογραφίες του 16ου αιώνα και ένα τμήμα μαρμάρινου δαπέδου από τη βυζαντινή περίοδο του μοναστηριού γύρω στο 1000. Τέλος, το μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα Χρυσοκάστρου (χτισμένο σε έναν λόφο που κάποτε ήταν γνωστός ως Αετοπλαγιά ή Πλαγιά του Αετού) είναι ακόμα ένα αξιοθέατο που δεν πρέπει αν χάσεις όσο βρίσκεσαι για διακοπές στην Καβάλα. Χρονολογείται από την ανταλλαγή πληθυσμών μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. Ο οικισμός ήταν κάποτε ένα τουρκικό χωριό που ονομαζόταν Eletzik, πριν η ανταλλαγή πληθυσμών με την Τουρκία φέρει Έλληνες πρόσφυγες, οι οποίοι μετέτρεψαν το τζαμί του χωριού σε εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Παντελεήμονα.
7 αποδράσεις από την Καβάλα στις πλαγιές του Παγγαίου όρους
Οι κατάφυτες πλαγιές του Παγγαίου όρους κρύβουν τόσες πολλές εκπλήξεις που κάθε απόδραση από την Καβάλα θα μοιάζει με περιπέτεια. Με κάθε εποχή να προσφέρει κάτι διαφορετικό, είναι βέβαιο πως θα ψάχνεις λόγους για να κάνεις διακοπές στην Καβάλα ξανά και ξανά.