Traditional shops and merchandise on the streets of Lindos in Rhodes
COVER STORY

Παραδόσεις στην Ελλάδα

ΧΡΟΝΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ
Όσο χρειάζεσαι για να φας μια χωριάτικη σαλάτα

Ρίζες, τόποι, ήθη και έθιμα στην Ελλάδα. Ταξίδι σε έναν πολιτισμό με ιστορία αιώνων.

Έθιμα με ιστορία, που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Πολιτισμικές πρακτικές, που διατηρούνται από την εποχή του Ομήρου. Παραδόσεις δεμένες με τις διαφορετικές «φυλές» και κουλτούρες του τόπου, που σαγηνεύουν με το βαθύτερο νόημά τους, την οικονομία και το τελετουργικό τους. Συνήθειες δεμένες άρρηκτα με τόπους, κοινότητες, αλλά και γιορτές. Ανακαλύψτε τις παραδόσεις στην Ελλάδα, τις ρίζες της, αυτές που της δίνουν τον ξεχωριστό της χαρακτήρα.

Γνωρίστε τα ελληνικά ήθη και έθιμα και τις τοπικές παραδόσειςαπό την Κρήτη έως τη Μακεδονία και από το Αιγαίο έως το Ιόνιο. Ο πλούτος, η ποικιλομορφία και η «πολυχρωμία» των εθίμων και των παραδόσεων στην Ελλάδα θα σας συγκλονίσει.

Βουτιά στην παράδοση: αμφιέσεις και χοροί

Στην Ελλάδα, η παράδοση είναι ακόμα ζωντανή. Στις διακοπές σας εδώ, θα συναντήσετε σε αρκετά μέρη ντόπιους ντυμένους με τις παραδοσιακές φορεσιές του τόπου τους: στην Κρήτη οι πρεσβύτεροι φορούν με περηφάνια τα στιβάνια και τις κρητικές βράκες τους ή το μαύρο μαντήλι, στην Κάρπαθο οι γυναίκες είναι στολισμένες με τις πολύχρωμες τοπικές φορεσιές, στο Μέτσοβο οι άντρες ντύνονται με τις φορεσιές των Βλάχων.

Ακόμα πιο ισχυρό «παρών» όμως στην κουλτούρα της καθημερινότητας στην Ελλάδα δίνουν οι παραδοσιακοί χοροί. Των Ελλήνων οι κοινότητες, σε κύκλους και σε ζεύγη, νέοι και γέροι μαζί, χορεύουν, και χορεύοντας υμνούν τον τόπο και τη ρίζα τους, αυτό που τους ενώνει. Στον ρυθμό και το μέλος των μουσικών με υπερ-χιλιετή παρουσία, με τη βοήθεια παραδοσιακών οργάνων -που κατασκευάζονται ακόμη σε δεκάδες εργαστήρια-  σε γιορτές και εκδηλώσεις όλο τον χρόνο.

Τα ήθη και τα έθιμα της Ελλάδας

Έθιμα του κύκλου της ζωής: της γέννησης, βάφτισης, αρραβώνα, γάμου, ταφής. Εκεί που η κοινότητα αναπαράγεται και δίνει τη μάχη της με την ίδια τη ζωή. Εάν είστε τυχεροί, οι διακοπές σας στην Ελλάδα θα σας χαρίσουν εικόνες μοναδικές, όπως αυτές που ακολουθούν:

Οι παραδοσιακοί γάμοι: Παραδοσιακοί νησιώτικοι γάμοι με το στόλισμα της νύφης. Γαμήλιες πομπές στα σοκάκια με συνοδεία οργάνων και κεράσματα. Ξεχωρίζει το περίπλοκο τελετουργικό του Λευκαδίτικου γάμου. Τα συγκλονιστικά μανιάτικα μοιρολόγια, η μουσική του ταξιδιού στο επέκεινα.

Τα «διονυσιακά» καρναβάλια: Στην Πάτρα, στην Αγιάσο της Λέσβου, με ρίζες στον 17ο αιώνα, με τους «κουδουνάτους πειρασμούς» και τα μουντζουρώματα της Καθαρής Δευτέρας - αλλά και τα Ραγκουτσάρια στην Καστοριά, με ρίζα στις Διονυσιακές γιορτές, ένα ατέλειωτο ξεφάντωμα στους δρόμους με χάλκινα όργανα και μασκαράδες.

Συμβολικές πρακτικές: τα χοιροσφάγια, το σφάξιμο του οικόσιτου χοιρινού στην Κρήτη και στα νησιά του Αιγαίου, οι τελετές δενδρολατρείας στον Κόφινα του νομού Ηρακλείου, ο περισχοινισμός εκκλησιών σε περίπτωση ασθενειών, τα καζανέματα, αλλά και το κάψιμο των στεφανιών της Πρωτομαγιάς.

Χριστούγεννα και Πάσχα στην Ελλάδα: πρωταγωνιστής, η παράδοση

Στην Ελλάδα, οι γιορτές των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων συνοδεύονται με ιδιαίτερα πρωτότυπα έθιμα. Σε κάθε τόπο θα συναντήσετε πληθώρα τοπικών εθίμων, ξεχωριστών γιορτινών εδεσμάτων και τραγουδιών, όπως είναι τα κάλαντα. Οι «βουτηχτάδες» των Φώτων, στα Δωδεκάνησα και κυρίως στην Κάλυμνο και στη Σύμη, βουτούν  στα κρύα νερά να πιάσουν το σταυρό –έθιμο που τελείται και σε δεκάδες άλλες παραθαλάσσιες περιοχές της Ελλάδας. 

Ξεχωριστή θέση στην ελληνική παράδοση έχει και ο εορτασμός του Πάσχα, καθώς σε πολλές πόλεις και νησιά θα βρείτε σπουδαία τοπικά έθιμα: Η Μεγάλη Εβδομάδα του Πάσχα στην Κέρκυρα με τους μπότηδες και τη μαστέλα. Η κατανυκτική ακολουθία του Νιπτήρος (αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου) τη Μ. Πέμπτη στην Πάτμο και η περιφορά του Επιταφίου σε όλους τους οικισμούς του Αιγαίου.

Ο Ρουκετοπόλεμος το Πάσχα στον Βροντάδο της Χίου. Το έθιμο του Κλήδονα σε Ικαρία και Σάμο. Στην Αράχωβα του Παρνασσού αξίζει να δείτε το Πανηγυράκι του Αγίου Γεωργίου, που ξεκινάει ανήμερα του Πάσχα και περιλαμβάνει ακόμη και αγωνίσματα με παραδοσιακές φορεσιές.

Red Easter eggs and traditional tsoureki brioche

Γιορτές Αγίων: τα πανηγύρια στην ελληνική παράδοση

Σε ξωκκλήσια και εκκλησίες όλο τον χρόνο τα πανηγύρια δεν σταματούν. Οργανώνονται, με πρωτοβουλία των κατοίκων, την ημέρα της γιορτής του αγίου που τιμούν. Εκεί θα έχετε την ευκαιρία να γευτείτε τοπικές συνταγές, να πιείτε και να χορέψετε μαζί με τους ντόπιους. Οι Άγιοι Σπυρίδωνας, Γεράσιμος και Διονύσιος στο Ιόνιο τιμώνται με ιδιαίτερη λαμπρότητα στην Κέρκυρα, την Κεφαλονιά και τη Ζάκυνθο, αντίστοιχα. 

Στην Αγιάσο της Λέσβου, την ημέρα της γιορτής του Προφήτη Ηλία, καβαλάρηδες με στολισμένα άλογα ανεβαίνουν στο εκκλησάκι όπου κάποιος από αυτούς, μετά από κλήρωση, κατεβάζει στο χωριό την εικόνα του Προφήτη Ηλία. Ξεχωριστές είναι φυσικά και η μεγάλη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου στην Παναγία της Τήνου, στην Εκατονταπυλιανή της Πάρου, στη Χοζοβιώτισσα της Αμοργού.

Πολυπολιτισμικότητα και παράδοση στην Ελλάδα

Βλάχοι, Κρητικοί, Ηπειρώτες, Μακεδόνες, Νησιώτες του Αιγαίου και του Ιονίου, Πόντιοι, Πομάκοι, Μικρασιάτες, Θράκες, Τσάκωνες, Σαρακατσάνοι, Μανιάτες, Αρβανίτες… Οι ρίζες των Ελλήνων βαθιές και περίπλοκες. Ρίζες που εξαπλώνονται στα βάθη των αιώνων, αλλά και στα πέρατα της γης. Ένα συναρπαστικό μωσαϊκό «φυλών», που αιώνες τώρα κατοικούν ή ταξιδεύουν προς την Ελλάδα ή μετακινούνται από τόπο σε τόπο μέσα στα σύνορά της. Μοναδική πολυμορφία μιας χώρας μικρής, μα απέραντης. Μιας χώρας θαλασσινής, με ανοιχτούς ορίζοντες.

Δεκάδες διαφορετικοί μικρόκοσμοι. Μικρότεροι κύκλοι μέσα στον μεγάλο που τους ενώνει. Ο κάθε ένας με τα δικά του χαρακτηριστικά ήθη και έθιμα, γιορτές, γαστρονομία και τοπικά προϊόντα, λαϊκή τέχνη, φορεσιές, αρχιτεκτονική, χορούς, τραγούδια, γλωσσικά ιδιώματα…

Ανακαλύψτε τους έναν προς έναν, ταξιδεύοντας στους γνωστούς, αλλά και στους πιο άγνωστους προορισμούς της Ελλάδας. Εξερευνήστε την ποικιλομορφία τους, τα γνωρίσματα που τους ενώνουν, αλλά και τους διακρίνουν.
Συμμετέχετε στις γιορτές τους, στις πρακτικές τους, στις συμβολικές τελετουργίες τους.
Θα γοητευτείτε από την αυθεντικότητα, την αγάπη και την περηφάνια που έχουν για τον τόπο και τις ρίζες τους. Αγάπη και περηφάνια που δείχνουν και μοιράζονται με όποιον βιώσει τον βαθύτερο πλούτο τους.